Türkiye’de yaşayan yabancı olarak çalışmaya başlamadan önce bir işveren yanında çalışacaklar için işveren tarafından çalışma izni alınması veya kendi nam ve hesabına bir işyeri açarak çalışacak yabancıların kendileri adına başvuruda bulunarak çalışma izni almaları gerekmektedir. Ancak, mülteci veya ikincil koruma statüsü aldıysanız, bu statüyü aldığınız tarihten itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilirsiniz.
Çalışma izni Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmet Bakanlığı tarafından verilmektedir. Başvuru yurt içi ve yurt dışından olmak üzere iki türlü yapılmaktadır.
| ÖNEMLİ NOT Geçici koruma kapsamında olan veya uluslararası koruma başvuru sahibi veya şartlı mülteci olup sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacaksanız doğrudan kayıtlı olduğunuz ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne giderek şahsen çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunabilirsiniz. |
Çalışma İzni Türleri;
Süreli Çalışma İzni
Uluslararası İşgücü Kanununa göre çalışma izin başvurusu olumlu değerlendirilen yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, belirli bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla ilk başvuruda en çok bir yıl süreli çalışma izni verilir.
Çalışma izni, süre uzatma başvurusunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde yabancıya aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar çalışma izni verilir.
Geçici koruma, uluslararası koruma başvuru sahibi veya şartlı mülteci statüsündeki yabancılar çalışma izni uzatma işlemine tabi olmayıp, mevcut çalışma izinlerinin yenileme başvuruları her defasında “İlk başvuru” olarak yapılacaktır.
Süresiz Çalışma İzni
Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar, süresiz çalışma iznine başvurabilir. Ancak, yabancının başvuru şartlarını taşıması, yabancıya mutlak hak sağlamaz.
Süresiz çalışma izni olan yabancı, uzun dönem ikamet izninin sağladığı tüm haklardan yararlanır. Süresiz çalışma izni olan yabancı, özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanır. Süresiz çalışma izni olan yabancının seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ile askerlik hizmeti yapma yükümlülüğü yoktur.
Bağımsız Çalışma İzni
Profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni verilebilir.
Bağımsız çalışma izninin uluslararası işgücü politikası doğrultusunda değerlendirilmesinde, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı ile Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca belirlenecek diğer hususlar dikkate alınır.
Bağımsız çalışma izni süreli olarak düzenlenir.
Turkuaz Kart
Turkuaz Kart, yabancılara Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren, yakınına ise ikamet hakkı veren belgedir. Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilir. Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir. Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Geçiş süresi içinde 15 inci madde uyarınca iptal edilmeyen Turkuaz Kartta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir. Bu başvuru, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilir ve Turkuaz Kart geçersiz hale gelir. Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilir. Turkuaz Kart sahibi yabancı bu Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır. Turkuaz Kart uygulamasında; akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilir.
Geçici koruma sağlanan yabancılara Turkuaz Kart düzenlenememektedir.
Çalışma İznine İlişkin Önemli Bilgiler
- Çalışma izni başvuruları e-imza ile e-Devlet kapısı (www.türkiye.gov.tr) üzerinden online olarak yapılmaktadır.
- Çalışma izni başvurusu olumlu değerlendirildiğinde ödenmesi gereken harç ve değerli kağıt bedeli sizin için çalışma izni başvurusu yapan işverenin sorumluluğundadır ve işveren bunların ödenmesini sizden talep edemez ve sizi zorlayamaz.
- Çalışma izinleri geçerli oldukları süre zarfında ilgili yabancılara ülkemizde ikamet hakkı da sağlar. Ancak geçici koruma sağlanan yabancılara, uluslararası koruma başvuru sahiplerine ve şartlı mülteciler düzenlenen çalışma izni belgeleri ikamet izni yerine geçmez. Bu kişilere tanınan koruma ya da statü sona erdiğinde çalışma izni de sona erer.
- Çalışma izniyle çalışan geçici koruma sağlanan yabancıların geçici korumaları sona ererse çalışma izinleri de başka bir işleme gerek kalmadan sona erer. Çalışma izniyle çalışan uluslararası koruma başvuru sahiplerinin başvuruları olumsuz sonuçlandığında çalışma izinleri de sonlandırılır.
Yurt İçinden Çalışma İzni Başvurusu
Ülkemizde çalışmak için yapılacak çalışma izin başvuruları, Türkiye’de bulunan işveren veya işveren vekili tarafından, www.türkiye.gov.tr platformu üzerinden yapılmaktadır. Başvuruların usul ve esaslarına dair bilgilere aşağıda ulaşabilirsiniz.
Ülkemizde toplam süresi en az 6 ay olan ve geçerliliği devam eden bir ikamet izniniz olması durumunda yurtiçinden çalışma izni başvurusunda bulunabilirsiniz. Uluslararası koruma başvuru sahibi veya şartlı mülteci iseniz başvuru üzerinden 6 ay geçtikten sonra, geçici koruma altında iseniz geçici koruma kayıt tarihinden 6 ay sonra çalışma izni başvurusu hakkı kazanmaktasınız. Süre koşulunu yerine getirmeniz durumunda, çalışacağınız işyeri online sistem üzerinden sizin adınıza başvuruda bulunabilecektir.
| ÖNEMLİ NOT Alo 170 bilgilendirme hattı Yabancıların çalışma izinleri, başvurular, mevzuat ve benzeri konularda her türlü soru ve taleplerinizi karşılamak üzere “ALO 170” Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmet İletişim Merkezi 7 gün 24 saat kesintisiz hizmet vermektedir. Ayrıca https://www.csgb.gov.tr/uigm adresini de ziyaret edebilirsiniz. |
Geçici Koruma Kapsamında olan Yabancıların Çalışma İzinleri
Ayrıca aşağıda belirtilen şartları taşıyorsanız, işverenler sizin adınıza www.türkiye.gov.tr platformu üzerinden çalışma izin başvurusu yapılabilir.
a) Geçici koruma kimlik belgesi/yabancı tanıtma belgesi ve yabancı kimlik numaranız bulunuyorsa
b) Çalışma izni muafiyeti başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurduysanız
Geçici koruma kapsamındaysanız ve sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak istiyorsanız, size ikamet hakkı tanınan ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine başvuru yaparak çalışma izni alabilirsiniz.
ÖNEMLİ NOT |
Yurt Dışından Çalışma İzni Başvurusu
Türkiye’ye çalışma amacıyla gelecekseniz bulunduğunuz ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliğine giderek başvuruda bulunmalısınız. Temsilciliğe başvuru amacıyla gittiğinizde Türkiye’de çalışacağınız işyeri veya işletme yaptığınız iş sözleşmesini ibraz etmeniz gerektiğini unutmayınız. Başvuruda bulunduktan sonra tarafınıza verilecek referans numarası Türkiye’de çalışacağınız işverene iletilecek ve sizin adınıza başvuruda bulunması istenecektir. Bu adımdan sonra işveren online sistem üzerinden sizin adınıza başvuruda bulunabilecektir.
ÖNEMLİ NOT - Anne, baba veya çocuğu Türk vatandaşı olan yabancılar, - En az üç yıl süreyle Türk vatandaşı ile evlilik birliği içinde yaşayan yabancılar, - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı yabancılar, - Türk ve akraba toplulukları uygulamaları çerçevesinde ikamet izni verilmiş olan yabancılar, - İnsani mülahazalar çerçevesinde ikamet izni verilmiş olan yabancılar, - İnsan ticareti mağduru olarak ikamet izni verilmiş olan yabancılar, - Vatansız statüsünde ikamet izni verilmiş olan yabancılar. |
Çalışma İzin Değerlendirme Sürecinde Gerekli Bilgi ve Belgeler
Çalışma izin başvuruları genel olarak yabancıların ilgili Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine çalışma izni ve vizesi başvurusu yapmaları şeklinde başlar. Ancak Türkiye’de bulunan yabancının geçerliliği devam eden en az 6 ay süreli ikamet izni varsa, uluslararası koruma başvuru sahibi iseniz başvuru üzerinden 6 ay geçtikten sonra, şartlı mülteci veya geçici koruma sahibi iseniz kimlik düzenlenmesinin üzerinden 6 ay geçtikten sonra çalışma izin başvurusu yurtiçi başvuru olarak yapılabilir. İstenilen belgeler e-Devlet yoluyla e-izin otomasyon sistemi üzerinden online gönderilecektir.
Eğitim Sektörü:
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel öğretim kurumlarında görev alacak yabancılar için Milli Eğitim Bakanlığından alınmış yabancının mesleki yeterliliğini gösterir belge (Ön İzin Belgesi)
Yabancı istihdam edecek özel öğretim kurumları için, Milli Eğitim Bakanlığından alınmış “Kurum Açma ve Öğretime Başlama İzni” ve “Ruhsatname”
Ev Hizmetleri:
Ev hizmetlerinde yaşlı, hasta ve çocuk bakımı dışında yabancılara çalışma izni verilmemektedir.
| BİLGİ Çalışma izinleri pasaport bitim tarihinden altmış gün önceki tarihi aşmayacak şekilde düzenlenmektedir. Ayrıca çalışma izni başvuru tarihi itibariyle altmış günden az süreli pasaport ve pasaport yerine geçen belgeyle yapılan çalışma izin başvuruları işleme alınmamaktadır. |
Başvurunun Değerlendirilmesi Ve Sonuç
Çalışma izni başvurusu sonuçlanan yabancılara ilişkin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmet Bakanlığı’nın (izin veya ret) kararı, ilgili işverene hem e-posta yoluyla hem de e-izin sistemi üzerinden bildirilir. Yurtdışından yapılan başvurularda sonuç, ilgili dış temsilciliğimize de online olarak ayrıca bildirilir. Çalışma izni verilmesi halinde, başvuru yaptığınız dış temsilciliğimize giderek çalışma ve ikamet izin harçları ile vize harcını ödemeniz gerekmektedir. Çalışma vizesi almadan Türkiye’ye giriş yapan yabancıların çalışma izinleri geçerlilik kazanmamaktadır. Yabancı adına düzenlenen çalışma izni kartı PTT Kargo ile işveren adresine ulaştırılmaktadır. Dış temsilciliklerimiz kanalıyla yapılan başvurulara istinaden çalışma izni verilen yabancılar, çalışma izninin geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelerek işe başlamak zorundadırlar. Altı ayı geçirmeleri halinde çalışma izni geçersiz hale gelmektedir.
Çalışma izni aldıktan sonra ikamet izni için herhangi bir kuruma gitmenize gerek yoktur. Çalışma izni aynı zamanda ikamet izni yerine geçmektedir.
Çalışma İzni Verilen Yabancının Sigorta Girişi
Yurt içinden yapılan başvurularda; çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 30 gün içinde SGK sigorta yükümlülüğünün yerine getirilmesi zorunludur. Çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmesi gerekmektedir.
Yurtdışından yapılan çalışma izin başvurularında 30 günlük süre yabancının Türkiye'ye giriş tarihinden itibaren başlamaktadır.
Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğüne başvur yaparak adres kayıt sistemine kayıt yaptırmanız gerekir.
Çalışma İzin Kartının Gönderimi Ve Takibi
Çalışma izin kartları PTT Kargo aracılığıyla işveren adresine gönderilir
Çalışma İzin Sürelerinin Uzatılması
Çalışma izin başvurusunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, belirli bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla ilk başvuruda en çok bir yıl süreli çalışma izni verilir.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmet Bakanlığı tarafından verilmiş bir çalışma izninin süresinin uzatılabilmesi için; mevcut çalışma izninin bittiği tarihten geriye doğru, en fazla iki aylık sürede olmak kaydıyla, izin süresi sona ermeden uzatma başvurusunda bulunulması gerekir. Çalışma izninin süresinin bitiminden sonra yapılan süre uzatım başvuruları işleme alınmaz.
Çalışma izninin uzatılması talebi ilk başvuruda olduğu gibi e-devlet üzerinden elektronik ortamda yapılır. Uzatma başvurusunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar çalışma izni verilebilir. Farklı bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan başvurular ilk başvuru usul ve esaslarına tabi olarak değerlendirilir. Geçici koruma, uluslararası koruma başvuru sahibi veya şartlı mülteci statüsündeki yabancılar çalışma izni uzatma işlemine tabi olmayıp, mevcut çalışma izinlerinin yenileme başvuruları her defasında “İlk başvuru” olarak yapılacaktır.
Yabancıların Çalışmalarının Yasak Olduğu Meslek ve Görevler